«Θα’ρθει μια εποχή που η σιωπή μας θα είναι πιό ισχυρή από τις φωνές που στραγγαλίζετε σήμερα!»
Αύγουστος Σπάις, ένας από τους αναρχικούς
που απαγχονίστηκαν στο Σικάγο το 1887
Τα γεγονότα της εργατικής Πρωτομαγιάς, οι συγκρούσεις στο Σικάγο του 1886, το μακελειό στην πλατεία Χέιμαρκετ και η δολοφονία δεκάδων εργατών και αναρχικών από τους βιομήχανους και τους λακέδες τους, ξεκίνησαν από το αίτημα για 8ωρη εργασία.
Την εποχή εκείνη, μία εποχή ταχύτατης βιομηχανικής ανάπτυξης, οι αμερικάνοι εργάτες δούλευαν εξαντλητικά ωράρια (από 72 εώς και 90 ώρες τη βδομάδα) για εξαθλιωτικούς μισθούς, ζούσαν σε πολύ φτωχά μικρά δωμάτια, με ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής και άθλια ποιότητα νερού και τροφής, και με την ανεργία να παραμονεύει και να αυξάνεται συνεχώς. Το 1884 οι πιο μαχητικοί συνδικαλιστές του Σικάγο, αφού εγκατέλειψαν μαζικά τα καθιερωμένα συνδικάτα, ίδρυσαν το Κεντρικό Εργατικό Συνδικάτο, άμεσα συσχετιζόμενο με την αμερικάνικη αναρχική οργάνωση Διεθνής Ένωση Εργαζομένων ή αλλιώς τη Μαύρη Διεθνή (που είχε ιδρυθεί από το προηγούμενο έτος). Μέχρι το 1886, όπου το αίτημα για 8ωρη εργασία είχε διαδοθεί πλατιά στο αμερικάνικο εργατικό κίνημα και προετοιμάζονταν μαζική απεργία, στο Σικάγο η Μαύρη Διεθνής και το Κεντρικό Εργατικό Συνδικάτο είναι οι πιο δραστήριες οργανώσεις και συμβαλλουν αποφασιστικά στην πρετοιμασία της. Υιοθέτησαν το αίτημα για 8ωρη εργασία, θεωρώντας το ως ένα μερικό αίτημα στο πλαίσιο της συνολικής ανατροπής του καπιταλιστικού συστήματος, επιμένοντας στο ότι έπρεπε να κατακτηθεί ‘από τα κάτω’, από τους ίδιους τους εργάτες, χωρίς τη διαμεσολάβηση των κομμάτων και της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας.
«Το μισθωτικό σύστημα είναι η μόνη πηγή μιζέριας του κόσμου. Το στηρίζουν οι εύπορες τάξεις, και για να καταστραφεί πρέπει οι εύπορες τάξεις είτε να μάθουν να δουλεύουν είτε να πεθάνουν. Μία λίβρα δυναμίτη είναι καλύτερη από ένα τσουβάλι ψηφοδέλτια! Διεκδικήστε οχτώ ώρες εργασίας με τα όπλα στο χέρι, για να αντιμετωπίσετε τα σκυλιά των καπιταλιστών, την αστυνομία και τον στρατό με τον κατάλληλο τρόπο.»
Τζέραρντ Λίζιους, ένας από τους αναρχικούς του Σικάγο
Η απεργία για το 8ωρο ξεκίνησε στο Σικάγο το Σάββατο της 1ης Μαϊου του 1886 με τη μαζική συμμετοχή χιλιάδων εργατών, παραλύοντας τον παραγωγικό ιστό της πόλης. Εκατοντάδες χιλιάδες ήταν και οι απεργοί σε ολόκληρες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η αστυνομία και οι εργοστασιάρχες, αντιμέτωποι με μία τόσο πλατιά σε έκταση απεργία, και τρομαγμένοι από την μαζικότητά της, επιστρατευσαν από ιδιωτικούς αστυνομικούς και απεργοσπάστες, μέχρι και ένοπλους μπράβους βιομηχάνων και ομοσπονδιακά στρατεύματα για την καταστολή των απεργών. Οι πρώτες συγκρούσεις ξεκίνησαν την Δευτέρα, στις 3 Μαϊου, όταν απεργοί ξυλεργάτες δέχθηκαν την άγρια επίθεση της αστυνομίας, κοντά σε εργοστάσιο ξυλείας, την ώρα που προσπαθούσαν να προσεγγίσουν τους απεργοσπάστες. Οι μπάτσοι επιτέθηκαν πυροβολώντας αδιάκριτα τους απεργούς, δολοφονώντας 6 εργάτες και τραυματίζοντας πολλούς άλλους.
«Εκδικηθείτε! Εργάτες, στα όπλα! Τα αφεντικά εξαπέλυσαν τα λαγωνικά τους – την αστυνομία – και δολοφόνησαν έξι από τ’ αδέρφια σας, σήμερα στη φάμπρικα του Μακ Κόρμικ. Σκότωσαν τ’άμοιρα αδέρφια σας, γιατί όπως κι εσείς είχαν το κουράγιο να μην υπακούσουν στην ανώτατη θέληση των αφεντικών σας. Τους σκότωσαν, γιατί τόλμησαν ν’ απαιτήσουν την μείωση των ωρών σκλαβιάς.»
Προκήρυξη που κυκλοφόρησε από το τυπογραφείο
της αναρχικής εφημερίδας ‘Arbeiter Zeitung’
Οι αναρχικοί, αγανακτισμένοι και εξοργισμένοι από την επίθεση της αστυνομίας, κάλεσαν σε συγκέντρωση το απόγευμα της 4ης Μαϊου στην πλατεία Χέιμαρκετ του Σικάγο. Ήδη από το πρωϊ εκείνης της μέρας είχαν ξεκινήσει συγκρούσεις ανάμεσα σε χιλιάδες απεργούς και την αστυνομία. Οι ταραχές έπαψαν το απόγευμα, την ώρα της προγραμματισμένης συγκέντρωσης, η οποία είχε αποφασιστεί από τους αναρχικούς να έχει ειρηνικό χαρακτήρα. Μετά από αρκετές ώρες, όταν αποχωρούσε ο κόσμος, η πλατεία περικυκλώθηκε από αστυνομικούς και σώματα στρατού, που κινούνταν απειλητικά προς το πλήθος. Την ώρα που δίνονταν η διαταγή στην αστυνομία να επιτεθεί, εξερράγη μέσα στις γραμμές των αστυνομικών μία βόμβα (που τοποθέτησε άγνωστος, μέχρι και σήμερα, βομβιστής) τραυματίζοντας 66 μπάτσους, και προκαλώντας το θάνατο σε 7 από αυτούς. Ακολούθησε μακελειό, καθώς οι μπάτσοι μανιασμένοι άρχισαν να πυροβολούν ανεξέλεγκτα το συγκεντρωμένο πλήθος, δολοφονώντας δεκάδες εργάτες και τραυματίζοντας εκατοντάδες.
«Δικάζεται ο Νόμος. Δικάζεται η Αναρχία. [..] Κύριοι ένορκοι καταδικάστε τους, κάντε τους παράδειγμα προς αποφυγήν. Κρεμάστε τους και σώστε τους θεσμούς μας, την κοινωνία μας»
Τζ. Γκρίντλ, πολιτειακός εισαγγελέας
Τις επόμενες μέρες, οι καθεστωτικές εφημερίδες χωρίς να χάσουν χρόνο έσπευσαν να στοχοποιήσουν το αναρχικό και το εργατικό κίνημα. Καλλιεργήθηκε ένα κλίμα συκοφαντίας, τρομοϋστερίας και πανικού από τους συντηρητικούς, οι οποίοι υποδείκνυαν γνωστούς αναρχικούς ως τους υποτιθέμενους πιθανούς βομβιστές, ενώ αριστερές οργανώσεις έκαναν λόγο για προβοκάτορες…
Ανάμεσα στις πολλαπλές εφόδους σε σπίτια και και τις συλλήψεις που ακολούθησαν, οι αναρχικοί Άλμπερτ Πάρσονς, Αύγουστος Σπάις, Μάικλ Σουώμπ, Σάμουελ Φήλντεν, Τζώρτζ Ένγκελ, Άντολφ Φίσερ, Όσκαρ Νήμπ και Λούις Λινγκ, από τους πιο μαχητικούς αναρχικούς του Σικάγο, κατηγορήθηκαν ως ηθικοί αυτουργοί του βομβισμού και δικάστηκαν για τις ιδέες τους. Οι Πάρσονς, Σπάις, Ένγκελ και Φίσερ απαγχονίστηκαν στις 17 Νοεμβρίου του 1887, την Μαύρη Παρασκευή. Οι Φήλντεν και Σουώμπ καταδικάστηκαν σε ισόβια, ενώ ο Λινγκ, μόλις 21 ετών, και αρνούμενος κάθε συνδιαλλαγή και διαπραγμάτευση με το κράτος και τους δικαστές, αυτοκτόνησε στο κελί του, καπνίζοντας τσιγάρο με δυναμίτη. Τη νεκρική πομπή των αναρχικών αγωνιστών ακολούθησαν 200.000 άνθρωποι ως το νεκροταφείο Βόλτχαϊμ, που θάφτηκαν. Τα επόμενα χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε πολλές χώρες της Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία, Ολλανδία, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα) διοργανώνονταν κάθε 1η Μάη συγκεντρώσεις στην μνήμη των Μαρτύρων του Σικάγο, όπως ονομάστηκαν οι απαγχονισμένοι αναρχικοί αγωνιστές. Το 8ωρο είχε πλέον κατακτηθεί.
Η Κληρονομιά των Αγώνων των Εργατών και των Αναρχικών του Σικάγο
Τα προτάγματα των εργατών και των αναρχικών του Σικάγο παραμένουν επίκαιρα όσο συνεχίζει να υπάρχει μισθωτικό σύστημα. Οι εργαζόμενοι στην σημερινή κοινωνία έχουν πολλά να διδαχθούν τόσο από το περιεχόμενο όσο και από την μορφή που πήραν οι αγώνες του ιστορικού αμερικάνικου εργατικού κινήματος. Ήδη από το 1883 οι αμερικάνοι αναρχικοί αναγνώριζαν το συνδικάτο, τόσο ως το πρωταρχικό όργανο πάλης στην διεξαγωγή του ταξικού πολέμου, όσο και ως τον βασικό πυρήνα οργάνωσης μιας αυριανής κοινωνίας («Ιδέα του Σικάγο»). Ποτέ, όμως, δεν έβλεπαν τους σύχρονούς τους αιτηματικούς αγώνες ευκαιριακά και πάντοτε τους συνέδεαν με το ολιστικό πρόταγμα της κοινωνικής επανάστασης · το Κεντρικό Εργατικό Συνδικάτο διακήρυττε από το 1885 ότι «Μονολότι περιμένουμε ελάχιστα από την καθιέρωση του 8ωρου, υποσχόμαστε με πίστη να βοηθήσουμε τα αδέρφια μας που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση σε αυτήν την ταξική πάλη, με όλα τα μέσα και τη δύναμη που διαθέτουμε, εφόσον κι αυτοί θα συνεχίσουν να διατηρούν ένα ανοικτό και αποφασισμένο μέτωπο ενάντια στους κοινους μας καπιταλιστές, τους αριστοκράτες αλήτες και εκμεταλλευτές».
Οι εργάτες του Σικάγο είχαν επιλέξει να αποχωρήσουν από τα σωματεία της συνδικαλιστικής και κομματικής γραφειοκρατίας και να αυτοοργανωθούν, χωρίς διαμεσολαβητές, γιατί ήξεραν ότι η απελευθέρωση των ίδιων και της κοινωνίας έχει νόημα μόνο εφόσον πρόκειται για έργο δικό τους και ξεκινά από την ίδια την κοινωνία. Για τον ίδιο λόγο, απαξίωναν και τις εκλογές, θεωρώντας ότι αναπαράγουν λογικές ανευθυνότητας και ανάθεσης.
Προχωρούσαν σε Άγριες Απεργίες, και δεν επέτρεψαν ποτέ στο κράτος να έχει στα χέρια του το μονοπώλειο της βίας απέναντι στην κοινωνία · θεωρώντας ότι ένα σύστημα που αναπαράγεται με τη βία, μόνο με τη βία μπορεί να καταστραφεί, δεν δίστασαν να περιφρουρήσουν το κίνημά τους και αμυνθούν έμπρακτα απέναντι στις ανελέητες επιθέσεις της τάξης που τους εκμεταλλεύονταν και στα τσιράκια της, τις δυνάμεις καταστολής.
Σήμερα, σε μία συγκυρία όπου το κεφάλαιο αναδιαρθρώνεται μέσω του οχήματος της κρίσης και επιτίθεται συνολικά στα εργασιακά αλλά και σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής ζωής, ο ταξικός πόλεμος συνεχίζεται. Απέναντι στα ‘ευέλικτα’ πεντάωρα, την ημιαπασχόληση, τις περικοπές μισθών και τις μειώσεις συντάξεων, την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και την πρωτοφανή μαζική ανεργία, μόνη λύση για τους εκμεταλλευόμενους – από το 1886 – παραμένει η ανάπτυξη της κοινωνικής και ταξικής πάλης μέσα από μη διαμεσολαβημένες, αυτοοργανωμένες δομές αγώνα, με σκοπό την κοινωνική επανάσταση για την καταστροφή του κράτους και την κατάργηση της μισθωτής εργασίας και των αγορών, την κοινωνικοποίηση και αυτοδιαχείριση του κοινωνικού πλούτου. Για μια κοινωνία ισότητας, κοινοκτημοσύνης και αλληλεγγύης, για την αναρχία και τον κομμουνισμό.
ΤΙΜΗ ΣΤΟΥΣ ΔΟΛΟΦΟΝΗΜΕΝΟΥΣ ΕΡΓΑΤΕΣ
ΚΑΙ ΑΝΑΡΧΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ
ΟΛΟΙ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ
ΕΜΠΡΟΣ ΓΙΑ ΑΓΡΙΕΣ ΑΠΕΡΓΙΕΣ